Υπερηχογράφημα – Μαιευτικοί υπέρηχοι στην εγκυμοσύνη

Προγεννητικός έλεγχος, Υπέρηχος 4D, Αμνιοκέντηση, CVS, Β επιπέδου, υπερηχογράφημα ανάπτυξης & Doppler. Υπερηχογράφημα – Μαιευτικοί υπέρηχοι στην εγκυμοσύνη.

Οι υπέρηχοι είναι ακουστικά κύματα και χρησιμοποιούνται στην ιατρική για την απεικόνιση διαφόρων εσωτερικών οργάνων τα τελευταία 30 χρόνια.

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι υπέρηχοι (Προγεννητικός έλεγχος, Υπέρηχος 4D, Αμνιοκέντηση, CVS, λήψη τροφοβλάστης, Β επιπέδου, το υπερηχογράφημα ανάπτυξης και το Doppler) μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο έμβρυο.

Γιατί να κάνουμε υπερηχογράφημα στην εγκυμοσύνη;

Τα περισσότερα παιδιά είναι υγιή, ωστόσο περίπου 1-2 παιδιά γεννιούνται με κάποια σοβαρή ανωμαλία ή πνευματική καθυστέρηση.

Με το υπερηχογράφημα μπορούμε να διαγνώσουμε περίπου 90 % των σοβαρών ανωμαλιών. Επίσης παίρνουμε πληροφορίες για την ανάπτυξη του εμβρύου και τη θέση του πλακούντα.

Υπερηχογράφημα στις 11/14 εβδομάδες. Αυχενική διαφάνεια, ρινικό οστό

Μία από τις συχνότερες αιτίες πνευματικής καθυστέρησης είναι το σύνδρομο Down (Ντάουν) ή μογγολισμός.

Τα παιδιά με σύνδρομο Down έχουν πάντοτε κάποιου βαθμού πνευματική καθυστέρηση ενώ συχνά εμφανίζουν προβλήματα στη καρδιά. Κάθε γυναίκα μπορεί να γεννήσει ένα παιδί με σύνδρομο Down, αλλά η πιθανότητα αυξάνει όσο μεγαλώνει η ηλικία της.

Ο μόνος τρόπος να είμαστε σίγουροι ότι το έμβρυο δεν έχει σύνδρομο Down είναι να κάνουμε μια διαγνωστική εξέταση (αμνιοκέντηση ή λήψη τροφοβλάστης) στην οποία εξετάζουμε γενετικό υλικό από το αμνιακό υγρό (αμνιπαρακέντηση) ή τον πλακούντα (λήψη τροφοβλάστης) που είναι το ίδιο με το γενετικό υλικό (χρωμοσώματα) του εμβρύου.

Ωστόσο οι επεμβάσεις αυτές έχουν ένα μικρό ποσοστό αποβολής (0,5-1%)

Γι’ αυτό το λόγο η απόφαση για το αν θα γίνει ή όχι μια τέτοια επέμβαση είναι καλύτερο να βασίζεται σε μια εξέταση που υπολογίζει τη πιθανότητα να έχει το έμβρυο σύνδρομο Down. Αυτή η εξέταση είναι το υπερηχογράφημα στις 11-14 εβδομάδες,  η παρουσία του ρινικού οστού ( το κόκαλο στη μύτη του εμβρύου).

Τα ευρήματα αυτά συνδυάζονται με τη μέτρηση δυο ορμονών στο αίμα της μητέρας μπορούμε να προβλέψουμε τουλάχιστον τα 9 στα 10 παιδιά με σύνδρομο Down (ευαισθησία 95%).

Τεστ Α – Εμβρυϊκής Πρωτεΐνης, Triple Test : το Α test

Αυτό το τεστ γίνεται στις 15-18 εβδομάδες της εγκυμοσύνης για να μετρηθούν τα επίπεδα της α-εμβρυικής πρωτεΐνης στο αίμα σας.

Αυτή η πρωτεΐνη δημιουργείται από το μωρό σας και περνάει στο σώμα σας κατά την εγκυμοσύνη.

Τα υψηλά επίπεδα αυτής της πρωτεΐνης σχετίζονται με τη δισχιδή ράχη, και έτσι θα σας συστηθεί να κάνετε υπέρηχο και αμνιοκέντηση για να γίνει η διάγνωση.

Το triple test είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για μια εξέταση αίματος που γίνεται στη μητέρα για να εντοπιστεί το σύνδρομο Ντάουν.

Συνδυάζει το αποτέλεσμα της α-εμβρυικής πρωτεΐνης (και έτσι δίνει πληροφορίες για το ρίσκο της δισχιδούς ράχης (με τη μέτρηση άλλων χημικών του αίματος, ώστε να εκτιμηθεί το ρίσκο της γέννησης ενός μωρού με σύνδρομο Ντάουν.

Το Triple test δεν βοηθάει στην περίπτωση διδύμων ή πολλαπλής εγκυμοσύνης. Ορισμένες κλινικές μητρότητας δίνουν τα αποτελέσματα «χαμηλό ρίσκο/screen αρνητικό» ή «υψηλό ρίσκο/screen θετικό». Ένα αρνητικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι το ρίσκο να γεννήστε ένα μωρό με σύνδρομο Ντάουν είναι χαμηλό.

Ένα θετικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι έχετε υψηλό ρίσκο να γεννήσετε ένα μωρό με σύνδρομο Ντάουν.

Για παράδειγμα, οποιοδήποτε επίπεδο πάνω από 1:250 θεωρείται «υψηλό ρίσκο». Αυτό είναι συνήθως το έσχατο στάδιο. Παρόλα αυτά το ρίσκο 1:100 αποτελεί 1% πιθανότητα το μωρό να γεννηθεί με σύνδρομο Ντάουν και 99 % να γεννηθεί φυσιολογικό. Θα σας συστηθεί να κάνετε αμνιοκέντηση για να λάβετε μια πλήρη διάγνωση.

Μπορείτε να συγκρίνετε αυτό το ρίσκο με αυτό της ηλικίας σας (περίπου 1 :700 στα 30) ή το ρίσκο της αποβολής με αμνιοκέντηση (περίπου 1:100).

Αμνιοπαρακέντηση – Λήψη τροφοβλάστης

Η αμνιοπαρακέντηση (λήψη αμνιακού υγρού) και η λήψη τροφοβλάστης (λήψη βιοψίας από τον πλακούντα) είναι επεμβατικές μέθοδοι για τον έλεγχο των χρωμοσωμάτων του εμβρύου. Η λήψη τροφοβλάστης γίνεται από την 11η εβδομάδα της κύησης.

Υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση μια λεπτή βελόνα εισέρχεται στον πλακούντα και λαμβάνεται υλικό (χοριακές λάχνες).

Αντίστοιχα, η αμνιοπαρακέντηση γίνεται από την 16η εβδομάδα. Υπό υπερηχογραφικό έλεγχο μια λεπτή βελόνα εισέρχεται στον αμνιακό σάκο και λαμβάνεται αμνιακό υγρό.

Και με τις δυο αυτές μεθόδους εξετάζεται ο αριθμός και η ακεραιότητα των χρωμοσωμάτων και αποκλείονται μείζονες ανωμαλίες, όπως το σύνδρομο Down.

Ωστόσο, με τον έλεγχο αυτό δεν είναι δυνατόν να αποκλεισθούν όλες οι ανωμαλίες και το φυσιολογικό αποτέλεσμα δεν εγγυάται τη γέννηση υγιούς παιδιού. Τόσο στην αμνιοπαρακέντηση όσο και στη λήψη τροφοβλάστης υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος αποβολής (0,5-1%)

Το υπερηχογράφημα στις 21-24 εβδομάδες και ο υπέρηχος Β’ επιπέδου

Το υπερηχογράφημα στις 21-24 εβδομάδες και ο υπέρηχος 4D Υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου

Το υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου γίνεται στις 21-24 εβδομάδες και περιλαμβάνει μια σειρά μετρήσεων για τον έλεγχο της ανάπτυξης, τον έλεγχο του πλακούντα, την εκτίμηση του αμνιακού υγρού και τον αναλυτικό έλεγχο των οργάνων του εμβρύου για συγγενείς ανωμαλίες.

Ελέγχονται το κρανίο, ο εγκέφαλος, το πρόσωπο, η σπονδυλική στήλη, ο θώρακας, η καρδιά, η κοιλιά, οι νεφροί, η ουροδόχος κύστη, τα χέρια και τα πόδια. Στο αναλυτικό αυτό υπερηχογράφημα μπορούν να βρεθούν περίπου 70 % των σοβαρών ανωμαλιών, περίπου 45 % των ελαφρότερων ανωμαλιών και συνολικά περίπου το 55% των συγγενών ανωμαλιών.

Κάποιες ανωμαλίες δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της κύησης ή και εμφανίζονται αργά στην κύηση ή μετά τον τοκετό. Δυστυχώς κανένα υπερηχογράφημα, όσο αναλυτικό και πλήρες και αν είναι δεν μπορεί να αποκλείσει το σύνολο των ανωμαλιών ούτε να εγγυηθεί τη γέννηση ενός φυσιολογικού παιδιού.

Το έμβρυο ελέγχεται επίσης για δείκτες (σημάδια) χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Περίπου τα μισά έμβρυα με σύνδρομο Down έχουν κάποιο δείκτη αν και τα περισσότερα με δείκτες είναι φυσιολογικά.

Τα αποτελέσματα του υπερηχογραφήματος στις 11-14 εβδομάδες συνεκτιμούνται μαζί με το Α’ τέστ και τον υπέρηχο Β’ επιπέδου στον υπολογισμό της τελικής πιθανότητας για σύνδρομο Down.

Με το έγχρωμο υπερηχογράφημα Doppler ελέγχεται η ροή του αίματος στις μητριαίες αρτηρίες. Εάν οι αντιστάσεις στις μητριαίες αρτηρίες είναι αυξημένες αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτύξει η μητέρα προ-εκλαμψία ή το έμβρυο να έχει μικρό βάρος.

Περίπου 1 στις 4 γυναίκες με αυξημένες αντιστάσεις θα έχουν τέτοια προβλήματα, ενώ στις υπόλοιπες η εγκυμοσύνη θα εξελιχθεί φυσιολογικά.

Εφόσον στο υπερηχογράφημα Β’ επιπέδου βρεθούν αυξημένες αντιστάσεις συνίσταται τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης της εγκύου και μηνιαίως υπερηχογραφικός έλεγχος του εμβρύου.

Τέλος μπορεί να μετρηθεί το μήκος του τραχήλου της μήτρας .Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας που ανοίγει (διαστέλλεται) στον τοκετό.

Η μέτρηση του γίνεται αξιόπιστα με διακολπικό υπερηχογράφημα. Εάν ο τράχηλος έχει μικρύνει σημαντικά (μικρότερος από 15 mm) αυξάνει ο κίνδυνος για πρόωρο τοκετό.

Σε αυτή τη περίπτωση ο γιατρό σας θα σας προτείνει τη κατάλληλη θεραπεία για να μειωθεί η πιθανότητα αυτής της σοβαρής επιπλοκής.

Τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι με τον τρόπο αυτό μπορεί να μειωθεί κατά 40% η συχνότητα του πολύ πρόωρου τοκετού.

Ο υπέρηχος 4D, δίνει τρισδιάστατη εικόνα του μωρού σας.

Το υπερηχογράφημα ανάπτυξης και το Doppler

Το υπερηχογράφημα ανάπτυξης γίνεται από τις 24 εβδομάδες και μέχρι το τέλος της κύησης, συνήθως κάθε περίπου 4 εβδομάδες. Ελέγχεται η ανάπτυξη του εμβρύου, το βάρος του, η ποιότητα του αμνιακού υγρού, η θέση του πλακούντα.

Η εξέταση Doppler είναι ο έλεγχος της ροής του αίματος στα αγγεία του εμβρύου και το πλακούντα (συνήθως ελέγχεται η ροή στην ομφαλιακή αρτηρία και τη μέση εγκεφαλική αρτηρία) που μας δίνει πληροφορίες για τη λειτουργία του πλακούντα και την κατάσταση του εμβρύου.

Αυτές οι πληροφορίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα μικρά σε βάρος έμβρυα και μας βοηθούν να αποφασίσουμε ένα λιποβαρές (μικρό για την ομάδα κύησης) έμβρυο δέχεται αρκετό οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες από τον πλακούντα.

Στις περιπτώσεις που οι ροές σε αυτά τα αγγεία δεν είναι φυσιολογικές χρειάζεται πιο λεπτομερής και συχνότερος έλεγχος. Δρ. Στέφανος Χανδακάς