Ντοματάκι Σαντορίνης. Η ιστορία, τα μυστικά της γεύσης & ποιότητας

Ντοματάκι Σαντορίνης, η «κόκκινη βασίλισσα» της Μεσογείου. Μάθετε την ιστορία, τα μυστικά της γεύσης και της ποιότητά του. Φτιάξτε πελτέ & ντοματοκεφτέδες.

Ντοματάκι Σαντορίνης – Χρυσόμηλον. Η κόκκινη βασίλισσα της Μεσογείου

Το Ντοματάκι Σαντορίνης είναι μία μικρή ποικιλία τομάτας που προέρχεται από το νησί της Σαντορίνης. Είναι ένα ξεχωριστό αγροτικό προϊόν με ιδιαίτερη ιστορία και προϊόν Π.Ο.Π.

Η μικρόκαρπη ντομάτα της Σαντορίνης – Η ιστορίας της

Η μικρόκαρπη τομάτα της Σαντορίνης (Lycopersicum esculentum του είδους Solanum) έφτασε στο νησί μεταξύ των ετών 1875-1880.

Υπάρχουν δύο εικασίες για την εισαγωγή της:

Η μία λέει πως την έφεραν φιλοπρόοδοι καθολικοί μοναχοί από την Ιταλία και η άλλη ότι Έλληνες ναυτικοί έφεραν το 1875 από το μακρινό Σουέζ τους πρώτους σπόρους από μια διαφορετική ντοματιά, η οποία άντεχε σε συνθήκες απόλυτης σχεδόν ξηρασίας και έδινε έναν πολύ μικρότερο καρπό, με εξαιρετική όμως γεύση.

Η πρώτη μαρτυρία που αναφέρεται στην καλλιέργεια της ντομάτας στη Σαντορίνη μάς γυρνάει στο 1875 όταν, από τον λαογράφο Ιωάννη Κυριακό, μαθαίνουμε ότι το ντοματάκι καλλιεργούνταν στις πλαγιές του Προφήτη Ηλία και από εκεί διαδόθηκε στο υπόλοιπο νησί.

Πάντως στην αρχή το ντοματάκι καλλιεργούνταν για να καλύψει αποκλειστικά τις διατροφικές ανάγκες των κατοίκων. Η εμπορική αξιοποίηση, άρχισε λίγο αργότερα και συνδυάστηκε με το εμπόριο του κρασιού.

Με την καλλιέργεια της ντομάτας άρχισαν να ανοίγουν και οι πρώτες βιομηχανίες πελτέ, αλλά και κονσερβοποιεία για την τυποποίηση του προϊόντος.

Η πρώτη άνοιξε από τον Δημήτριο Νομικό στον Μονόλιθο το 1925, δεύτερη ιδρύθηκε η κονσερβοποιία ΑΒΙΣ το 1935.

Κάποια στιγμή έφτασαν να λειτουργούν στη Σαντορίνη έντεκα (11) εργοστάσια και το 1949 η παραγωγή νωπού προϊόντος έφτασε τις 7.000.000 οκάδες, δηλαδή περίπου 9.000 τόνους (1 οκά είναι 1.2829 κιλά).

Ειδικά στις αρχές του 20ου αιώνα το Σαντορινιό ντοματάκι ήταν το κύριο εξαγωγικό προϊόν της Σαντορίνης μαζί με τη Θηραϊκή γη.

Αυτή τη μικρή βιομηχανία την κατέστρεψε η σεισμός του 1956 αλλά και ανταγωνισμός που δεν τον άντεξε η χαμηλή στρεμματική απόδοση της Σαντορινιάς ντομάτας.

Σαντορινιό Ντοματάκι  – Ποικιλίες (οι τέσσερις τύποι του)

Το σαντορινιό ντοματάκι έχει τέσσερις τύπους:

1. Χαρακτηριστικότερος είναι  αυτός με τις έντονες εσχαρώσεις, που μοιάζει με κόκκινη μαργαρίτα.
2. Ο ολοστρόγγυλος τύπος που ονομάζεται «καϊσιά» ή «μπουρνέλα».
3. Ο «γκώτικος» ή «κώτικος» αφορά το μικρό και ελαφρώς οβάλ ντοματίνι, το οποίο ευδοκιμεί σε ορεινά χωράφια.
4. Το στρογγυλό ντοματάκι με τις ελαφρές ραβδώσεις.

Ντοματάκι Σαντορίνης – Μυστικά γεύσης και ποιότητας

Το μοναδικό ηφαιστειογενές έδαφος της Σαντορίνης, με τα αλλεπάλληλα στρώματα στερεοποιημένης λάβας, τα μεταλλικά άλατα και τα ιχνοστοιχεία του, σε συνδυασμό με το ιδανικά άνυδρο περιβάλλον, αποτέλεσαν τη μυστική συνταγή για το ιδιαίτερο άρωμα και τη γεύση της «κόκκινης βασίλισσας».

Το ντοματάκι,  εξασφάλισε την απαραίτητη υγρασία από την ομίχλη που απλώνεται τα βράδια του καλοκαιριού σ’ όλο το νησί και αιχμαλωτίζεται από το έδαφος και τα φύλλα των φυτών.

Επιπλέον, το ηφαιστειογενές θηραϊκό έδαφος συγκρατεί το χειμώνα όσο ακριβώς νερό χρειάζεται για να δροσίσει τους κατακόκκινους καρπούς, που φουσκώνουν κάτω από τον καυτό κυκλαδίτικο ήλιο.

Σημαντική λεπτομέρεια: Το έδαφος του νησιού είναι ελάχιστα επιβαρυμμένο με χημικές ουσίες, αφού η Σαντορίνη ερημώθηκε σε μεγάλο βαθμό μετά το σεισμό του 1956 και δεν έζησε έντονα τη χρήση χημικών λιπασμάτων, όπως η υπόλοιπη Ελλάδα.

Τα πάντα, ακόμα και σήμερα, γίνονται με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο, με τα χέρια δηλαδή, αφού η ιδιαιτερότητα του εδάφους δεν επιτρέπει τη χρήση γεωργικών μηχανημάτων.

Αν το έδαφος οργωθεί μηχανικά, θα καταστραφεί η κρούστα που προστατεύει τη φυσική υγρασία του.

Η συγκομιδή αρχίζει κατά τα μέσα Ιουλίου και ως τον Αύγουστο, όταν ξεκινά η βεντέμα (ο τρύγος), η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί.

Τα ντοματάκια πλένονται, κόβονται εγκάρσια, τοποθετούνται σε λαμαρίνες και καλύπτονται με προστατευτική σήτα.

Για πέντε έξι μέρες αφήνονται σε χώρο σκεπασμένο, ώσπου να ξεραθούν με φυσικό τρόπο.

Το ντοματάκι της Σαντορίνης είναι παγκοσμίως μοναδικό και για άλλον ένα λόγο. Αντί να έχει 5,3 στερεά ύλη μέσα, όπως έχουν όλες οι ντομάτες, έχει 8 και κάτι, που σημαίνει ότι χρειάζεστε 30% λιγότερη ντομάτα για να κοκκινίσετε ένα φαγητό.

Η γιορτή της ντομάτας τον Ιούλιο στην Σαντορίνη

Στην καρδιά του καλοκαιριού, τον Ιούλιο, για 20 περίπου μέρες, τα μικρά και μεγάλα χωράφια, από τους κάμπους της Οίας μέχρι τις πλαγιές του Προφήτη Ηλία, γεμίζουν από φωνές ανθρώπων που ανεβοκατεβαίνουν φορτωμένοι κοφίνια, γεμάτα με τον περιζήτητο κόκκινο καρπό της Σαντορίνης.

Είναι οι μέρες που συλλέγεται το ντοματάκι, μέρες γιορτής για όλη τη Σαντορίνη. Από τα χωράφια, η παραγωγή μεταφέρεται στο εργοστάσιο της Ένωσης, στην παραλία του Μονόλιθου.

Ντοματάκι Σαντορίνης – Προτάσεις

Με τα μοναδικά σε νοστιμιά ντοματάκια Σαντορίνης μπορείτε να φτιάξετε:

Ντοματοκεφτέδες ( ψευτοκεφτέδες) Σαντορίνης

Υλικά:

Εκτέλεση : 

Ανακατεύετε τα υλικά σε ένα μπολ μέχρι να κάνετε ένα μαλακό μείγμα. Σε ένα τηγάνι, ρίχνετε μπόλικο ελαιόλαδο και βάζετε κουταλιά κουταλιά το μείγμα.

Γυρίζετε σταδιακά μέχρι να ροδίσουν και από τις δύο πλευρές προσέχοντας να μην σας κολλήσουν.

Μόλις τηγανιστούν τους βγάζετε από το τηγάνι και τους ακουμπάτε πάνω σε απορροφητικό χαρτί. Τους σερβίρετε ζεστούς.

Μακαρόνια με πάστα Σαντορίνης

Δώστε  νέα διάσταση στη μακαρονάδα σας, ανακατεύοντας  την πλούσια πάστα ντομάτας Σαντορίνης  με λίγο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, σκόρδο και βασιλικό.

Ντοματάκι γλυκό κουταλιού πασπαλισμένο με κανέλα

Το  γλυκό  κουταλιού Ντοματάκι της Σαντορίνης,  σερβίρεται  πασπαλισμένο με κανέλα !

Φτιάξτε το γλυκό :

Πλύνετε καλά τα ντοµατάκια και µε ένα αιχµηρό µαχαίρι αφαιρέστε τα κοτσάνια τους. Βουτήξετε τα σε ένα µπολ µε βραστό νερό για 1΄ και στη συνέχεια µεταφέρετέ τα µε µια τρυπητή κουτάλα σε ένα µπολ µε κρύο νερό για να µπορέσετε να τα ξεφλουδίστε εύκολα.

Με ένα αιχµηρό µαχαίρι αφαιρέστε τη φλούδα τους και µε ένα καλαµάκι για σουβλάκι ανοίξτε τα από την κορυφή τους και πιέστε τα ελαφρά µε τα χέρια σας πάνω από ένα µπολ, ώστε να φύγουν οι σπόροι τους.

Διαλύστε τον ασβέστη σε ένα µεγάλο µπολ γεµάτο µε 1lt νερό, ανακατεύοντας µε έναν αυγοδάρτη. Βάλτε µέσα στο µπολ τα ντοµατάκια και αφήστε τα για µία ώρα να σφίξουν.

Κατόπιν ξεπλύνετέ τα µε άφθονο νερό. Τοποθετήστε τα ντοµατάκια σε µια µεσαία κατσαρόλα, εναλλάξ σε στρώσεις µε τη ζάχαρη.

Σκορπίστε ανάµεσα τα αµύγδαλα. Αφήστε τα ντοµατάκια στην κατσαρόλα για 24 ώρες να βγάλουν όλα τα υγρά τους.

Την εποµένη προσθέστε στην κατσαρόλα 900ml νερό και τη βανίλια και βράστε το γλυκό για 45΄ σε µέτρια φωτιά. Αποσύρετε από τη φωτιά και προσθέστε αµέσως το χυµό λεµονιού.

Ανακινήστε το σκεύος για να πάει παντού. Μεταφέρετε το γλυκό σε ένα αποστειρωµένο βάζο χωρητικότητας 500ml, κλείστε το µε το καπάκι του και γυρίστε το ανάποδα µέχρι να κρυώσει το γλυκό.

Μπελτές Σαντορίνης – Φτιάχνω τον δικό μου ντοματοπελτέ

Ο ντοματοπολτός με την πιο «ντοματένια» γεύση ! Μια κουταλιά είναι αρκετή για μια πλούσια σάλτσα ενώ αλειμμένο σε φρυγανισμένο ψωμάκι με κάππαρη και σαρδέλα γίνεται εξαιρετικό ορεκτικό.