Ηλεκτρικό ψυγείο και η ιστορία του από τα ξύλινα ψυγεία μέχρι σήμερα

Ψυγεία. Ηλεκτρικό οικιακό ψυγείο και η ιστορία του τον 20ό αιώνα | The Evelution of the Fridge. Από το ξύλινο ψυγείο με πάγο έως τα πρώτα ψυγεία. AEG, General Electric, Kelvintor, Fridgidaire. Ψυγείο και ρύπανση του περιβάλλοντος

Εισαγωγή. Η ψύξη και οι βάσεις για τη λειτουργία ψυκτικών μηχανών

Ο Carnot με το σχεδιασμό του αναστρέψιμου κύκλου θερμικής μηχανής και αφετέρου ο λόρδος Kelvin και ο Clausius με τις διατυπώσεις του 2ου Θερμοδυναμικού Αξιώματος έθεσαν τις θεωρητικές βάσεις για τη λειτουργία ψυκτικών μηχανών.

Εξετάζοντας γενικότερα τον ρόλο της ψύξης στη συντήρηση των τροφίμων, σημειώνεται ότι το 45% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων θα καταστρεφόταν εάν δεν υπήρχαν τα ψυγεία για τη συντήρηση και διανομή τους.

Με τον όρο ψύξη ή ψύχος περιγράφουμε τη δημιουργία χαμηλών θερμοκρασιών, με σκοπό τη συντήρηση και κατάψυξη των τροφίμων.

Για να δημιουργηθούν αυτές οι χαμηλές θερμοκρασίες, είναι απαραίτητη η αφαίρεση θερμότητας από τον χώρο συντήρησης ή κατάψυξης των τροφίμων.

Η διαδικασία αυτή απαιτεί ένα σύνολο μηχανισμών και συσκευών που συνθέτουν την τεχνολογία ψύξης. Η τεχνολογία ψύξης, σήμερα, έχει πολλές εφαρμογές.  Η πρώτη και κυριότερη εφαρμογή της είναι η συντήρηση των τροφίμων.

Ιστορία του ψυγείου του Αϊνστάιν και οι νοικοκυρές του Βερολίνου

Κι όμως, ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά, ο Albert Einstein ασχολήθηκε πολλές ώρες από την καθημερινότητά του για να επινοήσει ένα… ψυγείο.

Το 1926 στο Βερολίνο, οι νοικοκυρές αντιμετώπιζαν πρόβλημα με την συντήρηση των φαγητών. Μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν ψυγεία πάγου. Κουτιά, δηλαδή, στα οποία τοποθετούνταν ένα μεγάλο κομμάτι πάγου που πουλούσαν υπαίθριοι παγοπώλεις στο δρόμο.

Η αλλαγή έγινε προς τα ηλεκτρικά ψυγεία, με την διαφορά πως ήταν τόσο τερατώδη και επικίνδυνα που σε πολλές περιπτώσεις,οι διαρροές αερίων προκαλούσαν θανάτους.

Το διοξείδιο του θείου και το μεθυλοχλωρίδιο που χρησιμοποιούσαν για να επιτύχουν την επιθυμητή ψύξη, είναι θανατηφόρα. Αν τα συστατικά αυτά ήταν καλά σφραγισμένα μέσα στο σύστημα ψύξης, δεν υπήρχε πρόβλημα.

Επειδή, όμως, η κατασκευή του συστήματος αποτελούνταν από πολλά μέρη, οι ενώσεις κάποιες φορές διαστέλλονταν και υπήρχε διαρροή.

Έτσι, μαζί με τον φίλο του, επίσης φυσικό και επίσης ιδιοφυΐα Leo Szilard, κάθισαν να σχεδιάσουν ένα λιγότερο θανατηφόρο και περισσότερο αξιόπιστο σύστημα ψύξης.

Χρησιμοποιώντας ενιαίες κατασκευές και όχι κατασκευές από ξεχωριστά μέρη, αλλά και επινοώντας ένα σύστημα που μία πηγή θερμότητας θα έκανε με φυσικό τρόπο την πίεση των αερίων που χρειαζόταν για να ενεργοποιηθεί το σύστημα ψύξης

Οι Albert Einstein και Leo Szilard υποστήριζαν πως η διάρκεια ζωής του συστήματος ψύξης, θα ήταν ίδια με το εξωτερικό του ψυγείου, δηλαδή, θα διαρκούσε 100 χρόνια!

Από το 1926 έως και το για δύο χρόνια περίπου, οι δύο επιστήμονες είχαν καταθέσει περίπου 45 πατέντες για το νέο τους ψυγείο σε 6 χώρες.

Η συγκυρία,όμως, του οικονομικού κραχ το 1929 και της μεγάλης κρίσης που ακολούθησε, δεν βοήθησε ώστε κάποιος κατασκευαστής να δοκιμάσει να φτιάξει αυτό το ψυγείο. Οι δύο επιστήμονες πούλησαν τις πατέντες τους στην AB Electro Lux και συνέχισαν το επιστημονικό τους έργο.

Τα πρώτα βήματα και προσπάθειες για ηλεκτρικά οικιακά ψυγεία

Το πρώτο ξύλινο ψυγείο κυκλοφόρησε το 1926 και διέθετε ξύλινη καμπίνα, υδρόψυκτο συμπυκνωτή και καταψύκτη.

Μετά την κατασκευή της αντλίας θερμότητας, η οποία λειτουργεί με ηλεκτρικό ρεύμα, εμφανίστηκαν στην αγορά τα ηλεκτρικά ψυγεία.

Με τον καιρό τα ηλεκτρικά ψυγεία εξελίχθηκαν, έτσι στην αγορά κυκλοφορούν ψυγεία με κατάψυξη και κάποια άλλα έχουν και περιφερειακούς μηχανισμούς.

Τα πρώτα ηλεκτρικά ψυγεία λειτουργούσαν με φρεόν, το οποίο αποδείχθηκε ότι προκαλεί την τρύπα του όζοντος, οπότε απαγορεύθηκε η χρήση τους

Ο ηλεκτρισμός και η δημόσια παροχή ηλεκτρικής ενέργειας βοήθησαν στην ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής ψύξης που χρησιμοποιούσαν ασφαλείς ηλεκτρικούς κινητήρες.

Η ανάπτυξη των οικιακών ηλεκτρικών ψυγείων έγινε εφικτή με την ανάπτυξη κινητήρων μικρής ισχύος, καθώς και με τη σταδιακή ηλεκτροδότηση των σπιτιών.

Λίγο μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι πρώτες οικιακές συσκευές αυτού του τύπου κάνουν την εμφάνισή τους.

1910 – Η πρώτη πώληση οικιακού ψυγείο στις Ηνωμένες Πολιτείες

Το πρώτο οικιακό ψυγείο εμφανίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1910 και κόστισε πάνω από 1000$, διπλάσια από την τιμή ενός αυτοκινήτου της εποχής.

Εκείνη την εποχή ήταν ένα τεράστιο ποσό για αγορά ψυγείου. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η πρώτη εταιρεία, η οποία αποφάσισε να παράγει ψυγεία στο σπίτι, σύντομα χρεοκόπησε, έχοντας καταφέρει να πουλήσει μόνο 40 τεμάχια.

Στη Γερμανία, η παραγωγή ψυκτικών μηχανών το 1912 ξεκίνησε την εταιρεία AEG. Το πρώτο γερμανικό σειριακό ψυγείο ήταν εφοδιασμένο με διπλή πόρτα, η οποία είχε πλακάκια.

1913 – 1918. Domelre το πρώτο οικιακό ηλεκτρικό ψυγείο στην αγορά

Ήταν όμως λίγο πριν από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο όταν ο νεαρός μηχανικός Nathaniel B.Wales, οραματίστηκε ένα απλό ηλεκτρικό ψυγείο για οικιακή χρήση.

Με την οικονομική στήριξη του Arnold H.Gross (μετέπειτα διευθυντής της αυτοκινηματοβιομηχανίας Buick) δημιουργεί στο Ντιτρόιτ την «Electro-Automatic Refrigerating Company» στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν.

Η εταιρεία «Electro-Automatic Refrigerating Company» καταφέρνει τελικά το 1913 να βγάλει στην αγορά το πρώτο οικιακό ηλεκτρικό ψυγείο, το περίφημο Domelre (Domestic Elecric Refrigertor)

Tο περίφημο Domelre,  ήταν το 1ο μοντέλο ψυγείου που μπορεί να σταθεί εμπορικά, φυσικά απευθυνόταν στην πλούσια ελίτ της αμερικανικής κοινωνίας αφού το κόστος του έφτανε στο ιλιγγιώδες τότε ποσό των 900 δολαρίων.

Δύο χρόνια μετά η εταιρεία μετονομάζεται σε Kelvinator, προς τιμήν του λόρδου Κέλβιν και μέχρι το 1923 καταφέρνει και ελέγχει το 80% της αμερικανικής αγοράς ψυγείων.

Ο συμπιεστής αυτού του πρώτου ψυγείου της Kelvinator λειτουργούσε με το ηλεκτρικό ρεύμα του δικτύου μέσω ηλεκτροκινητήρα μικρής ισχύος.

American General Electric και το ψυγείο – μοντέλο «Monitor-Top»

Το 1926, ο Δανός Christian Steenstrup (2/12/1873 – 28/11/1955) πρότεινε το σχεδιασμό μιας οικιακής ψυκτικής μηχανής, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας  για αυτή την ψυκτική μηχανή από την American General Electric.

Το πρώτο πραγματικά επιτυχημένο και μαζικό μοντέλο ψυγείου  ήταν το ψυγείο «Monitor Top», που κυκλοφόρησε από την αμερικανική εταιρεία General Electric το 1927 και πουλήθηκαν ένα εκατομμύριο ψυγεία από αυτό το μοντέλο

Το ψυγείο «Monitor Top» ήταν σιωπηλό, σχετικά με τα προηγούμενα αβλαβές και ανθεκτικό και κόστιζε περίπου 520 δολάρια (πάνω από 7000 δολάρια σε σημερινή αξία)

Ο σχεδιασμός του μοιάζει αρκετά με τα σημερινά μοντέρνα ψυγεία και όρισε την αισθητική – σχεδιασμό του ψυγείου μέχρι τη δεκαετία του 1940.

Ο Thomas Edison ίδρυσε την Electric Light Company το 1878. Το 1892, η Electric Light Company και η Thomson-Houston Electric Company συγχωνεύθηκαν και δημιούργησαν την General Electric Company.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70, η GE Appliances είχε γίνει μια σημαντική δύναμη σε έξι τομείς της βιομηχανίας, με συνδυασμένες πωλήσεις συσκευών ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 1978. Η εταιρεία κατέλαβε την πρώτη θέση στις μεγάλες οικιακές συσκευές

Δεκαετίες 1920 & 1930. Η καθιέρωση των ψυγείων ως οικιακές συσκευές

Στην έκθεση της Λειψίας το 1927, οκτώ εταιρείες παρουσίασαν ήδη τα προϊόντα τους.

Ήδη από τέλη της δεκαετίας του 1920, τα ψυγεία αρχίζουν να γίνονται αναπόσπαστο τμήμα των οικιακών συσκευών στις Η.Π.Α.

Καθοριστικός παράγοντας για την εξέλιξη των οικιακών συσκευών ψύξης υπήρξε και η εξέλιξη των πλαστικών και μονωτικών υλικών, καθώς αυτό επέτρεψε την εξέλιξη των θαλάμων συντήρησης και κατάψυξης των ψυγείων.

Στη δεκαετία του 1930, το ψυγείο πλέον έχει καταστεί μια αρκετά συνηθισμένη οικιακή ηλεκτρική συσκευή στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από τις αρχές του 1930, τα οικιακά ψυγεία είχαν πάρει σε μεγάλο βαθμό τη σημερινή γνωστή τους μορφή.

Καθοριστικό σημείο στην διάδοση του ψυγείου ήταν και η χρήση των χλωροφθορανθράκων (CFC), ως ψυκτικών ρευστών από το 1931. Η εξέλιξη αυτή επέτρεψε τη χρήση τριχοειδών σωλήνων αντί για τις βαλβίδες εκτόνωσης.

Το 1931 ο Αμερικανός χημικός Τόμας Μίτζλι ανακάλυψε το φρέον (ψυκτικό υγρό – απαγορεύτηκε το 1994), και από εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε και το πρώτο ηλεκτρικό ψυγείο όπως το ξέραμε για δεκαετίες.

Σχεδιαστικά, το επόμενο μεγάλο εξελικτικό στάδιο στα οικιακά ψυγεία ήταν η λειτουργία τους με δύο διαφορετικές θερμοκρασίες, δηλαδή στα οικιακά ψυγεία που διαθέτουν ένα ξεχωριστό τμήμα για συντήρηση και ένα ξεχωριστό τμήμα για κατάψυξη των τροφίμων.

Το 1939, η General Electric ξεκίνησε ένα νέο νεωτερισμό, το πρώτο ψυγείο που έχει καταψύκτη. Σήμερα, τα ψυγεία αυτού του τύπου καλούνται ψυγειοκαταψύκτες.

Το 1937 στην ΕΣΣΔ άρχισαν να παράγονται τα πρώτα ψυγεία (μόνο μερικές χιλιάδες). Από τα πρώτα μοντέλα ήταν τα θρυλικά ψυγεία ZIS-Moscow, διάσημα για την αξιοπιστία και την αντοχή τους (για πολλούς εξακολουθούν να λειτουργούσαν χωρίς επισκευή για δεκαετίες).

Ηλεκτρικά ψυγεία σε κάθε σπίτι, με προσιτή τιμή και πιο αποδοτικά

Οι δεκαετίες 1930 & 1940 φέρνουν τις συσκευές τεχνητής ψύξης – τα ψυγεία σε κάθε σπίτι, με πιο προσιτή τιμή που λειτουργούν πιο αποδοτικά όλες τις εποχές. Μέχρι το 1944, το 70% των αμερικανικών οικιών είχαν ψυγείο.

Μέχρι το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, η Kelvintor, η Fridgidaire και η General Electric έβαλαν το ψυγείο στα περισσότερα σπίτια του δυτικού κόσμου.

Αντίστοιχα, το πρώτο ελληνικό ηλεκτρικό ψυγείο κατασκευάστηκε από την εταιρεία ΙΖΟΛΑ, το 1952.

Τα χρόνια περνούν και το 1954 η εταιρεία Kelvinator γίνεται τμήμα της American Motors (AMC), ενώ λανσάρει και το πρώτο ψυγείο που κάνει αυτόματα απόψυξη.

Μέχρι το 1958 το 98% των αμερικανικών οικιών είχαν ψυγείο και το 1968 την Kelvinator εξαγοράζει η WCI – White Consolidated Industries.

Στα μέσα της δεκαετίας του ΄80, η εταιρεία Kelvinator που έγινε συνώνυμη των ψυγείων στην Αμερική περνά στον έλεγχο της σουηδικής A.B. Electrolux, η οποία εξαγόρασε όλο τον όμιλο της WCI.

Δώδεκα χρόνια μετά, φθάνοντας στο 1999, η Carrier, παγκοσμίως γνωστή κυρίως για τα air condition της, αποκτά ένα μεγάλο κομμάτι των δραστηριοτήτων της Electrolux στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και την Kelvinator.

Στάνταρ ενεργειακής απόδοσης για ψυγεία – Ρύπανση του περιβάλλοντος

Στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 η πολιτεία της Καλιφόρνιας έθεσε τα πρώτα στάνταρ ενεργειακής απόδοσης για τα ψυγεία και παρά τις αντιδράσεις των κατασκευαστών (που υποστήριζαν πως με αυτό τον τρόπο θα αυξανόταν υπερβολικά το κόστος παραγωγής) κατάφερε τελικά να καθιερώσει συγκεκριμένες προδιαγραφές στις εταιρείες.

Μέχρι το τέλος του ’80 τα ενεργειακά στάνταρ ίσχυαν σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ, τα ψυγεία μεγάλωσαν σε χωρητικότητα κατά τουλάχιστον 10%, η ενεργειακή κατανάλωση μειώθηκε κατά 2/3 ενώ το κόστος έπεσε περίπου στο μισό.

Το 1987, στο Montreal του Καναδά, οι κυβερνήσεις όλων των χωρών της γης δεσμεύτηκαν να διακόψουν σταδιακά τη διάθεση και χρήση ψυκτικών ουσιών επικίνδυνων για το περιβάλλον, όπως οι χλωροφθοράνθρακες ή CFCs..

Έτσι, θα προστατευθεί το στρώμα όζοντος της ατμόσφαιρας (στρατόσφαιρας) της γης, που μας προφυλάσσει από την επικίνδυνη για την υγεία μας υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία (UV).

Τα CFCs ευθύνονται για τη δημιουργία τρύπας στο στρώμα όζοντος, που μας εκθέτει στην υπεριώδη (UV) ακτινοβολία.

Το 1992, στο Rio de Janeiro της Βραζιλίας, η παγκόσμια κοινότητα δεσμεύτηκε, με την υπογραφή Συνθήκης, για τον δραστικό περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO₂).

Το αέριο αυτό εκλύεται σε μεγάλες ποσότητες στην ατμόσφαιρα, εξαιτίας της καύσης για παραγωγή ενέργειας, που, μεταξύ άλλων, απαιτείται και για τη λειτουργία των συστημάτων ψύξης και κλιματισμού.

Το διοξείδιο του άνθρακα δημιουργεί, μαζί με άλλα αέρια, όπως το μεθάνιο και το φρέον, μια επικίνδυνη στιβάδα στην ατμόσφαιρα, που προκαλεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Λόγω της στιβάδας αυτής, παγιδεύεται θερμότητα κοντά στην επιφάνεια της γης, που προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνες για την ανθρωπότητα κλιματικές αλλαγές.

Επίλογος – Μια «ψυχρή» ιστορία συνεχίζεται και εξελίσσεται

Μόνο το 2009 υπολογίζεται ότι παρήχθησαν 80 εκατομμύρια ψυγεία παγκοσμίως, ενώ ο αριθμός των ψυγείων που λειτουργούν παγκοσμίως υπολογίζονται σε 1 δισεκατομμύριο.

Επίσης τα τελευταία χρόνια στην δυτική Ευρώπη, έχουν εφεύρει ψυγεία τα οποία λειτουργούν με ενσωματωμένες μπαταρίες, ώστε να περιοριστεί η «κακοποίηση» στο περιβάλλον, μέσω της κατάχρησης της ηλεκτρικής ενέργειας.

Τα ψυγεία είναι από τις πλέον χρησιμοποιούμενες οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, παρότι η τεχνολογία τους δεν έχει μεταβληθεί εδώ και 100 χρόνια. Και εμείς θα συνεχίσουμε την ιστορία σε Ελληνικά χωρικά ύδατα: Το ψυγείο με πάγο, το φανάρι με την σίτα και το Αιγινήτικο κανάτι